Έθιμα Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς, Θεοφανείων

Τοπικά έθιμα

Ζητήθηκε από τα παιδιά της Β΄ Τάξης να βρουν τοπικά έθιμα του Δωδεκαήμερου. Μερικά από αυτά που συγκεντρώθηκαν αφορούσαν   έθιμα του Ασβεστοχωρίου.

Η παλαιότερη φωτογραφία του Ασβεστοχωρίου,
χρονολογείται περί το 1900

Τα Χριστούγεννα ήταν μια ξεχωριστή γιορτή για την Ασβεστοχωρίτικη οικογένεια, γιατί ο ξενιτεμένος άνδρας του σπιτιού είχε επιστρέψει.  Έτσι όλη η οικογένεια πήγαινε στην εκκλησία, για να ακούσει τη Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων στις πέντε τα χαράματα.

Τοπικές φορεσιές Ασβεστοχωρίου

Στην επιστροφή τους από την εκκλησία έτρωγαν κοτόσουπα και κότα ψητή. Ο πατέρας ή ο παππούς θύμιαζε το τραπέζι με όλα τα φαγητά, τα φρούτα και τη Χριστόπιτα. Αυτή ήταν κατασκευασμένη από το ίδιο ζυμάρι που έφτιαχναν το ψωμί, δεν ήταν δηλαδή από γλυκό ζυμάρι. Την επόμενη μέρα έτρωγαν πρασοσέλινο.

Την Πρωτοχρονιά έφτιαχναν τυρόπιτα, όπου μέσα τοποθετούσαν το τυχερό φλουρί και την έκοβε ο πατέρας το βράδυ της παραμονής, αφού θύμιαζε το τραπέζι.

Επιτάφιος των Θεοφανείων στο Ασβεστοχώρι

Παιδιά με το κερί της νονάς

Ξεχωριστή και ιδιαίτερη σημασία για τους Ασβεστοχωρίτες είχαν τα Θεοφάνεια. Ήταν μια γιορτή που τη γιόρταζαν με λαμπρότητα και έθιμα εξαιρετικά. Την παραμονή ο νεωκόρος του ναού μετέφερε στο Μπαχτσέ ένα βαρέλι. Οι νέες και οι νέοι το γέμιζαν με νερό από τις βρύσες και ήταν μια ευκαιρία να διασκεδάσουν και να γνωριστούν. Άλλωστε στους χορούς των Θεοφανείων γίνονταν και τα «παντρολογήματα». Έκλεβαν πουρνάρια από  τα γύρω σπίτια, άναβαν φωτιές μέσα στα χιόνια, χόρευαν και τραγουδούσαν. Ένα σωστό πανηγύρι.

Ημέρα των Θεοφανείων

Την Παραμονή των Θεοφανείων , οι νονές πήγαιναν στα βαφτισίμια το περίφημο κερί των Θεοφανείων. Περνούσαν σε ένα κερί φρούτα, μήλο, πορτοκάλι, ξερά σύκα, έβαζαν ξάφι και έδεναν γύρω-γύρω κόκκινη κλωστή στην οποία περνούσαν φλουριά. Άσπρο κερί χωρίς φρούτα, με κόκκινη κορδέλα και φλουρί πήγαινε και η πεθερά στη νύφη, όταν ήταν ακόμη αρραβωνιασμένη, ενώ τον πρώτο χρόνο του γάμου το ίδιο κερί της πήγαινε η κουμπάρα της. Επίσης, μερικές γυναίκες στολίζουν τον Επιτάφιο της εκκλησίας με πορτοκάλια και με κλαδιά από έλατο. Την άλλη σ τη Θεία Λειτουργία τα παιδάκια κρατάνε το κερί της νονάς με τα φρούτα και στο τέλος ο παπάς δίνει από ένα πορτοκάλι. Αυτό είναι η μπομπονιέρα του Χριστού.

Η μπομπονιέρα του Χριστού

Την Παραμονή των Χριστουγέννων το βράδυ στις 12 η ώρα,  στα σημερινά χρόνια, ξεκινά η χορωδία του χωριού από την εκκλησία και τραγουδά «Χιόνια στο καμπαναριό» σε όλο το χωριό, μέχρι τις 5 το ξημέρωμα που αρχίζει η Θεία Λειτουργία.

Έθιμο από τη Νάουσα

Στη Νάουσα κάθε χρόνο γιορτάζεται το έθιμο του «καρτσούνου». Σε κάθε γειτονιά μαζεύουν ρίζες και κορμούς δέντρων και ανάβουν φωτιές. Αυτό γίνεται για να ζεστάνουν το μωρό Χριστό. Αυτή η φωτιά μένει αναμμένη μέχρι την Πρωτοχρονιά.

Έθιμο από την Καστοριά

Στα «Ρουκατσάρια» οι νέοι και οι νέες γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι ντυμένοι με προβιές ζώων και με βαμμένα πρόσωπα λένε τα κάλαντα χτυπώντας νταούλια και κουδούνια. Βγαίνουν οι νοικοκυρές τους δίνουν κουλούρια και τα «ρουκατσάρια» σκαλίζουν τη φωτιά από το τζάκι για «καλή χρονιά».

Έθιμο από το Σοχό

Στις 2 Ιανουαρίου αναβιώνει το έθιμο του «Ποδιακού». Κάθε οικογένεια επιλέγει από το προηγούμενο βράδυ ένα άτομο που το θεωρεί τυχερό. Αυτό το άτομο επισκέπτεται το σπίτι της οικογένειας ή το μαγαζί του νοικοκύρη.

Μαζί έχει ένα κανατάκι με νερό με το οποίο ρίχνει στις τέσσερις γωνίες κάθε δωματίου. Το νερό συμβολίζει την τύχη. Εύχεται στην οικογένεια: αγάπη, υγεία, ευτυχία και πολλά χρήματα. Ο νοικοκύρης για να τον ευχαριστήσει του δίνει χρήματα. Στο τέλος μικροί και μεγάλοι, γλεντούν στις ταβέρνες ακούγοντας παραδοσιακά τραγούδια.